بسم الله الرحمن الرحیم
یکی از روایاتی که قبل از اینکه بخوایم بهش عمل کنیم حتما باید بیشتر درباره ش یاد بگیریم و بهش فکر کنیم، این روایت شریف هست از وجود نازنین امیرالمومنین علیه السلام:
اُنظُر إلى ما قالَ و لاتَنظُر إلى مَن قالَ
(به گفته بنگر نه به گوینده آن) یا به عبارت دیگه (نگاه نکن طرف کیه و چی کارس! ببین حرفش چیه!)
اما اگر ندونیم دقیقا منظور این روایت چیه، ممکنه به اشتباه بیافتیم و مقدمات انحراف خودمون رو ایجاد بکنیم.
در ادامه مطلب، یک توضیح مختصری درباره این روایت خدمتتون عرض کردم.
حضرت آیت الله جوادی آملی در شرح این کلام نورانی می فرمایند منظور روایت، استفاده علمی است. زمانی که شما به عنوان متعلم و پژوهشگر می خواهید به مطلب جدیدی دست پیدا کنید یا کاوشی داشته باشید برای کشف مطلب جدیدی، در اینجا نباید حساس باشید روی اینکه مثلا چه کسی می خواهد مطلبی را به شما بگوید. ممکن است کافر باشد، یا گمنام باشد و معروف نباشد، اما حرفی بزند و سرنخ بزرگی به شما بدهد برای اختراع چیزی یا کشف جدیدی.
پس در اینجا می فرماید کاری با گوینده نداشته باش و فقط مطلب را تحلیل و ارزیابی کن.
اما آنجایی که بحث پذیرش مطرح می شود. یعنی ما حرف گوینده را با گارد باز گوش می دهیم، در اینجا حتما باید به "من قال" یعنی گوینده، توجه کرد.
مثلا خداوند متعال در سوره حجرات می فرماید اگر چنانچه کسی برای شما خبری آورد و شما خواستید با پذیرش و گارد باز، با خبر طرف مقابل برخورد کنید (یعنی آن خبر را باور کنید و طبق آن عمل کنید.) حتما باید به گوینده توجه کنید، لذا اگر دیدید فاسق است حتما احراز کنید صداقتش را.
ای کسانی که ایمان آورده اید ، اگر فاسقی برای شما خبری آورد بررسی و تحقیق کنید تا مبادا گروهی را به نادانی آسیب رسانید ، آن گاه از کرده خود پشیمان گردید.
در باب مشاوره و مشورت گرفتن هم تا حدودی باید به گوینده توجه داشت؛ چرا که در مشاوره هم تا حدودی انسان پذیرش دارد و خودش را به آراء مختلف می سپارد.
مثلا پیامبر اکرم می فرماید: یا على! لاتُشاوِرْ جَباناً فَاِنَّهُ یُضَیِّقُ عَلَیْکَ الَْمخْرَجَ وَ لاتُشاوِرِ الْبَخیلَ فَاِنَّهُ یُقَصِّرُ بِکَ عَنْ غایَتِکَ، وَ لا تُشاوِرُ حَریصاً فَاِنَّهُ یُزَیِّنُ لَکَ شَرَهاً
اى على با آدم ترسو مشورت نکن که راه خروج (از مشکلات) را بر تو تنگ مى کند و با بخیل مشورت مکن; که تو را از (بذل و بخشش بجا) و رسیدن به هدف باز مى دارد; و با حریص نیز مشورت مکن که حرص و آز را براى تو زینت مى دهد (و تو را به راه خطا مى کشاند).
پس به طور کلی می توان گفت آنجا که انسان از اثر نگرفتن و عدم پذیرش خود مطمئن است، می تواند در موارد مختلف بدون توجه به شخص گوینده از حرف های او بهره مند شود. (اگر بهره ای باشد)
اما آنجایی که نوعی پذیرش، محبت، اعتقاد، دلبستگی و ... وجود دارد، انسان نوعا پذیرش بالایی دارد و گارد او کاملا باز است، پس قاعدتا در اینجا نمی تواند تحلیل و ارزیابی دقیق کند؛ چرا که آن حرف و آن مطلب در ناخودآگاه او اثر می کند. پس باید به گوینده توجه داشت و پای صحبت هر کسی ننشست!
